عده‌ای از کارشناسان معتقدند که نباید از یوزهای یوزهای تکثیر در اسارت سلبریتی بسازیم چرا که اگر هر اتفاقی برای این حیوانات ارزشمند بیفتد، افکار عمومی شدیداً ملتهب خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم ، تلف شدن "کوشکی"؛ یوزپلنگ 17 ساله‌ای که در مرکز تکثیر یوز پارک ملی توران و در شرایط اسارت زندگی می‌کرد با واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی همراه شد. بیشتر این واکنش‌ها همراه با موج منفی درخصوص حفظ یوزپلنگ ایرانی از لبه پرتگاه انقراض بود و بسیاری از کاربران معتقد بودند که مرگ کوشکی سرنوشتی است که سایر یوزها نیز به آن دچار خواهند شد.
ناامیدی درخصوص حفظ یوزپلنگ به دنبال مرگ کوشکی در صورتی اتفاق افتاد که این یوزپلنگ نر در شرایط اسارت زندگی می‌کرد و عملاً از جمعیت یوزهای ایران حذف شده بود و در نهایت نیز به دلیل کهولت سن تلف شد!
این موضوع باعث انتقادی عده‌ای از کارشناسان از "سلبریتی" کردن یوزپلنگ‌هایی شد که در شرایط اسارت زندگی می‌کنند. این عده از کارشناسان معتقدند که یوزپلنگ‌هایی که در شرایط اسارت زندگی می‌کنند، توانایی بازگشت به طبیعت را نداشته و همگی در همان شرایط اسارت تلف خواهند شد.
آن‌ها معتقدند توله یوزهایی که در این شرایط متولد می‌شوند نیز نه تنها نمی‌توانند در طبیعت رهاسازی شوند، بلکه درخصوص توانایی جفت‌گیری و تولید مثل و زادآوری آن‌ها نیز شک و شبه وجود دارد؛ لذا زمانی که بیش از اندازه‌ای که باید به آن‌ها توجه شود، مردم نیز به‌جای اهمیت دادن به تعداد یوزهای طبیعت و شرایط زیستگاه آن‌ها تنها به شناخت سلبریتی‌های در اسارت توجه می‌کنند و زمانی که یک قرد از یوزها تلف شوند، نسبت به کل پروژه نجات یوز از انقراض چه در شرایط اسارت و چه در طبیعت کشور ناامید خواهند شد.
در این رابطه غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست به تسنیم گفت: عاقبت هر موجود زنده‌ای به مرگ منجر می‌شود و کوشکی نیز در شرایطی که تیمارگران ما مدام شرایط آن را چک می‌کردند در پایان سن طبیعی خود و بدون اینکه هیچ عارضه‌ای داشته باشد، تلف شد؛ لذا این موضوع نباید موجب ناامیدی شود.
وی ادامه داد: حساسیت‌های مردم نسبت به حیات وحش برای ما اهمیت دارد اما مردم باید واقعیت‌ها را بپذیرند و به شکل عقلایی با موضوعات روبه‌رو شوند و نه احساسات. نگاه عقلانی این است که هر موجود عمری دارد و در پایان سیر طبیعی عمر خود تلف می‌شود و این که بگوییم یک یوزپلنگ باید برای همیشه باشد و از بین نرود شدنی نیست.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست درباره سلبریتی کردن یوزها گفت: این موضوع به شناساندن اهمیت حفظ نسل یوزپلنگ در بین مردم کمک می‌کند اما نباید بیش از حد باشد و از مدار عقلانی خارج شود.
در همین رابطه الهه پهلوان؛ عضو بنیاد حفاظت از محیط‌زیست و حیات‌وحش ایران نیز به تسنیم گفت: جمعیت یوزپلنگ در سال های اخیر به شدت کاهش یافته و در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. بر اساس آمار موجود ازجمله اظهارات مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی درباره آخرین وضعیت یوزپلنگ‌های آسیایی موجود در زیستگاه‌های طبیعی حیات وحش ایران، با احتساب یوزهایی که احتمالاً شناسایی نشده‌اند، جمعیت این گونه در ایران زیر 30 فرد برآورد می‌شود .
وی افزود: تبدیل، تکه تکه شدن و تخریب زیستگاه هر کدام به نوعی زندگی پایدار و توسعه متوازن این گونه را به خطر انداخته است. بنابراین مطالعه زیستگاه‌ها به منظور آگاهی از وضعیت موجود آن‌ها و تدوین راه‌حل‌های مناسب برای توسعه پایدار بسیار مهم و حیاتی تلقی می‌شود. لذا در این خصوص باید پاسخ داده شود که زیستگاه‌های کلیدی و بحرانی برای بقای جمعیت یوزپلنگ کدام است، اولویت‌بندی عوامل تهدیدکننده به چه نحوی است، کدام فعالیت‌های انسانی می‌توانند پیامدهای مثبت یا منفی عمده‌ای را در برداشته باشند و کدام راهکارها می‌توانند برای کاهش یا کنترل شرایط نامناسب در یک زیستگاه محلی مورد استفاده قرار گیرند؟
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: سازمان محیط زیست باید پاسخ دهد که فرایند حمایت از گونه‌ها، خصوصاً زیستگاه به چه صورت است و مردم در این راستا چگونه می‌توانند مشارکت داشته باشند، "شرکت نیکران موتور پاسارگاد" به عنوان حامی یوز ایرانی چه اقدامی در خصوص کمک به بهبود زیستگاه‌های این گونه ارزشمند داشته و آیا این اقدامات تأثیری بر افزایش جمعیت یوز داشته است؟
پهلوان بیان کرد: اگرچه یکی از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین رویکردهای توسعه پایدار، کاهش تداخل فعالیت‌های انسانی با فعالیت‌های حیات وحش است که باید با تولید نقشه مطلوبیت زیستگاه، مناطقی که از نظر حفاظتی مهمتر هستند، شناسایی شوند و جهت بهبود و ارتقای آن‌ها گام‌هایی برداشته شود اما سازمان حفاظت از محیط زیست تنها حفاظت از زیستگاه را برای نجات این گونه ارزشمند کافی نمی‌دانند و پروژه تکثیر در اسارت را پیش گرفته است و حتی بیشتر به جای آن که متمرکز بر ارتقای زیستگاه این گونه ارزشمند شود، به دنبال ازدیاد و حفظ ژن در محیط اسارت است.
وی تأکید کرد: شاید این طرح در آینده تبدیل به طرح موفقی شود اما سازمان محیط زیست دو نکته را باید بپذیرد؛ اول آنکه حفظ و ارتقای زیستگاه را اولویت نخست خود قرار دهد و دوم آنکه از تکثیر گونه‌ای که در حال آزمون و خطاست نباید "سلبریتی" بسازد و با افکار عمومی بازی کند.
عضو بنیاد حفاظت از محیط‌زیست و حیات‌وحش ایران با اشاره به تلف شدن کوشکی بین کرد: هفته گذشته یوزپلنگ ارزشمندی در اسارت بر اثر کهولت سن تلف شد و خبر تلف شدن این گونه ارزشمند طیف زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار داد. مدافعان و مخالفان این طرح حرف‌های زیادی برای گفتن داشته و دارند. برخی معتقدند هیچ تجربه موفقی از انتقال حتی یک یوز پرورش یافته در اسارت یا نیمه اسارت به طبیعت وجود ندارد و از نظر برخی دیگر با این وضعیت بحرانی تعداد یوزپلنگ‌های موجود، جدا کردن آنان از طبیعت اشتباه است چون که اندک شانس زاد و ولد جهت بقا هم، از آنان گرفته شده است.
پهلوان افزود: برخی دیگر معتقدند که تجربه رهاسازی یوزپلنگ‌ها در فنس‌های چند هزار هکتاری در کشور آفریقای جنوبی و معرفی مجدد در محدوده‌های فنس‌کشی نشده و وحشی در نامیبیا و بوتسوانا وجود دارد و حتی این یوزها نه‌تنها موفق به شکار در محیط وحشی بوده‌اند، بلکه دارای فرزند شده و از فرزندان خود در مقابل شیر، پلنگ، سگ وحشی، کفتار و دیگر گوشتخواران نیز مراقبت می‌کنند.
وی تصریح کرد: اگرچه سازمان حفاظت محیط زیست مدعی بر تکثیر موفق یوزپلنگ در اسارت بوده است و پس از تلف شدن 2 توله یوز(برادران پیروز) از ظرفیت‌های بین‌الملل موجود در راستای حفظ توله سوم استفاده کرد و از دامپزشکی استفاده کرد که در این خصوص تجربه داشت و تعداد زیادی یوز را به دنیا آورده بود اما باید گفت وضعیت یوز بحرانی است و سال‌هاست متخصصین امر در این خصوص هشدارهای لازم را داده‌اند.
این کارشناس با بیان اینکه به تعبیری دیگر یوزپلنگ در آستانه انقراض نیست، بلکه بر لبه پرتگاه انقراض ایستاده است، اضافه کرد: بر اساس نظر محققین اولویت‌بندی برنامه‌ها و تعیین چگونگی اجرای آن‌ها به منظور مدیریت و حفاظت از حیات وحش نیازمند دستیابی به درک درستی از شرایط محلّی جمعیّت‌ها و زیستگاه‌ها مانند عوامل تهدیدکننده و آگاهی از عوامل ضروری و فرصت‌های در دسترس است.
پهلوان توضیح داد: پژوهش‌ها نشان داده است که کاهش اغلب گونه‌ها و زیستگاه‌های موجود، پیامد فعّالیّت‌ها و نیروهای اقتصادی ـ سیاسی بوده است. لذا با توجه به اینکه سازمان گامی به سمت سلبریتی شدن یوزپلنگ‌های اسارت و به تعبیر دیگر موجوداتی که آزمون و خطای زیاد و راه پر فراز و نشیبی در پیش رو دارند، برداشته است، در صورت هر اتفاقی برای این حیوانات ارزشمند افکار عمومی شدیداً ملتهب خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: علی‌ایحال گونه‌ای با این وضعیت وخیم از نظر جمعیت و احتمالات نامشخص از میزان موفقیت تکثیر در اسارت، سازمان حفاظت محیط زیست نباید پیش از قطعی شدن و موفقیت کامل، امید افکار عمومی را تحت تأثیر قرار داده و ناامید کند.
